İİK 89/3 Maddesine Göre Açılan Menfi̇ Tespit Davaları ve Takibin Durdurulması Sorunu

İİK 89 maddesine göre 89/1 ihbarnamesini tebliğ alan üçüncü şahıs 7 gün içinde itiraz etmez ise mal elinde sayılır veya borçlu kabul edilir.

89/1 ihbarnamesine itiraz etmeyen üçüncü şahsa bu kez elinde sayılan malı teslim etmesi veya borcu ödemesi için   89/2 ihbarnamesi gönderilir. Bu ihbarnameye de 7 gün içinde itiraz etmeyen şahsın malı icra dairesine teslim etmesi veya borcu ödemesi gerekir.

89/2 ihbarnamesine itiraz etmeyen üçüncü şahsa bu kez   15 gün içinde malı teslim etmesi ve borcu ödemesi için 89/3 ihbarnamesi gönderilir. Bu ihbarnamede 20 gün içinde menfi tespit davası açtığını belgeleyip icra dairesine sunar ve talep eder ise takibin icra müdürlüğünce durdurulacağı bildirilir.

Uygulamada İİK 89/3 maddesine göre açılan davalarında takibin durdurulması taleplerinin İİK 72 maddesine göre açılan davalarla karıştırılmaktadır.

İİK 73. Maddesine göre iki tür menfi tespit davası açılabilir. Takipten önce açılan menfi tespit davalarında %15 teminat ile hâkim takibi durduracaktır. Takipten sonra açılan menfi tespit davalarında ise borcun tamamı icra dosyasına vezne edilir %15 teminat yatırılır ise ancak takip durdurulabilir. Aksi halde takip devam eder.

İİK 89/3 maddesine göre açılan menfi tespit davasında yukarıda ayrıntılı açıklandığı üzere üçüncü şahıs bu ihbarnamenin tebliğinden itibaren 15 gün içinde dava açar ve açtığını takibin açıldığı icra dairesine bildirir ise icra müdürü takibi durdurmalı dava sonuçlanıncaya kadar haciz taleplerini de reddetmelidir.  Bir kısım icra müdürlerimizin uygulamada İİK 73 maddesini gerekçe yaparak üçüncü şahısların takibin durdurma taleplerini reddettikleri görülmektedir. Bu işleme karşı icra hukuk mahkemelerine yapılan şikayetler dahi aynı gerekçeler ile reddedilmektedir. Alınan her iki karar İİK 89/3 fıkrası karşısında hatalı ve kanuna aykırıdır. Borç ile ilgisi olmadığını ileride ispat etmesi halinde borç ile ilgisi olmayan üçüncü şahıs için ciddi bir mağduriyete neden olmaktadır. Tüm malvarlığı haczedilmekte bankalardaki hesaplarına haciz konulmakta ticari itibarı zedelenmektedir.  Yargıtay kararları da bu görüşümüzü desteklemektedir.

Yargıtay 12. Hukuk Dairesi 2016/26933 E., 2018/376 K., 22.1.2018 Karar tarihli ilamında ” Somut olayda, şikayetçiye gönderilen, 89/3 haciz ihbarnamesinin tebliğ tarihinin 02.04.2015 olarak düzeltildiği, şikayetçinin ise, takip alacaklıları aleyhine 06.04.2015 tarihinde … 14. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2015/683 E. sayılı dosyasında menfi tespit davası açtığını 07.04.2015 tarihinde İcra Müdürlüğü’ne bildirdiği görülmüştür. Bu durumda, İİK’nun 89/3. maddesi uyarınca, 3. haciz ihbarnamesinin tebliğ tarihine göre şikayetçi … Ltd. Şti. tarafından süresi içerisinde menfi tespit davası açılıp davanın açıldığının takip dosyasına bildirildiğine göre menfi tespit davası neticesinde verilen karar kesinleşene kadar takibin durdurulması gerektiğinden, takibin devamı ile şikayetçi aleyhine haciz işlemi yapılması Kanun’un açık hükmüne aykırılık teşkil etmektedir.

YARGITAY 12. HUKUK DAİRESİ E. 2016/28901 K. 2018/2282 T. 1.3.2018 ilamında dava; haciz işleminin iptali istemine ilişkindir. Somut olayda; üçüncü haciz ihbarnamesi şikayetçi şirkete 02.04.2015 tarihinde tebliğ edilip, eldeki menfi tespit davası da 06.04.2015 günü açıldığına göre, yasal dava açma süresi geçmemiştir. Diğer bir ifade ile davacı üçüncü kişi, İcra ve İflas Kanunu’nun 89/3 maddesinde öngörülen 15 günlük yasal süre içerisinde davasını açarak, menfi tespit davası açma süresi içerisinde davayı açtığına dair belgeyi 20 günlük yasal süre içerisinde icra müdürlüğüne sunarak talepte bulunmuş ve talebi kabul edilmiştir. Sonrasında, anılan menfi tespit davasının 04.11.2015 tarihli kararına dayanılarak şikayetçi aleyhine tekrar haciz uygulaması usul ve yasaya aykırıdır. Kaldı ki, anılan menfi tespit davasında verilen söz konusu kararda, ihtiyati tedbir ve icranın durdurulması taleplerinin ilgili icra müdürlüğüne yapılması gerektiği de ifade olunmakla taleplerin reddedildiği açıktır. O halde, mahkemece şikâyetin kabulü gerekir.

İİK 89/3 ihbarnamesine göre dava açmadan önce 89/1 ve 89/2 ihbarnamelerinin tebligatlarının usulsüz olup olmadığının araştırılması gerekir. Usulsüz tebligatın varlığından kesin olarak emin iseniz icra hukuk mahkemesine bu ihbarnamelerin iptali için öğrendiğiniz tarihten itibaren 7 günlük süresi içinde ayrıca icra hukuk mahkemesine şikâyette bulunmak mümkündür. Açılacak menfi tespit davasında usulsüz tebligatın varlığından bahsedilmelidir.

İİK 89/3 maddesine göre açılacak menfi tespit davasında yetkili mahkeme takibin yapıldığı yerdeki asliye hukuk mahkemesidir. Menfi tespit davası kambiyo senedine dayanması halinde asliye ticaret mahkemeleri görevli olacaktır.

İİK 89/3 İhbarnamesine göre menfi tespit davası açan taraf bu davanın açılmasına kendisi neden olduğu için yargılama giderleri kendisi üzerinde bırakılacak lehine vekalet ücreti takdir edilmeyecektir. Ayrıca davanın reddi halinde yüzde yirmi tazminata mahkûm edilebilir.